هامونی مدیر خدمات مالی بخش تامین مالی شرکت تامین سرمایه نوین به تشریح نقش تامین سرمایه نوین در پذیرش شرکت های توسعه نیشکر و آلومینای ایران پرداخت.
محمد هامونی، مدیرخدمات مالی بخش تامین مالی شرکت تامین سرمایه نوین در گفت‌وگو با شهر بورس درباره وضعیت بازار و خدمات شرکت تامین سرمایه نوین توضیحاتی داد که در ادامه می‌خوانید:
با توجه به شرایط کنونی بازار آیا اکنون فرصت مناسبی برای عرضههای اولیه است؟
یکی از مهم‌ترین مزیت‌های عرضه اولیه، تأمین سرمایه برای راه‌اندازی یک کسب‌وکار جدید یا توسعه و رشد یک کسب‌وکار قدیمی است. عرضه اولیه به دلیل عرضه سهم، کمتر از ارزش واقعی آن، باعث ایجاد تقاضای زیادی برای خرید از جانب سرمایه‌گذاران میشود. تقاضای زیاد برای خرید، قیمت پایین سهم و همچنین محدود بودن تعداد سهام قابل عرضه، در اکثر موارد باعث سودآور بودن و کم ریسک بودن عرضه اولیه میشود.
عرضه عمومی اوراق بهادار مزایای متعددی از جمله دستیابی شرکت‌ها به سرمایه برای رشد و گسترش فعالیت، افزایش نقدشوندگی از طریق تقویت تقاضا برای سهام شرکت در بازار سرمایه، ارزش‌گذاری و قیمتگذاری اوراق بهادار توسط بازار سرمایه، ارزش‌گذاری و قیمتگذاری اوراق بهادار توسط بازار سرمایه، اعتماد بیشتر شرکا، تأمین کنندگان و مشتریان، سهولت تأمین مالی شرکت، افزایش اعتبار شرکت در بازارهای داخلی و بین‌المللی با حضور در بازار سرمایه و بهبود سیستم اطلاعات حسابداری شرکت و افزایش کنترل‌های داخلی را برای ناشران به ارمغان می آورد.
همچنین دو دلیل زیر را برای تمایل افراد به خرید سهام و عرضه اولیه سهام، می‌توان برشمرد.
بازدهی مطلوب در زمان کوتاه
در میان روش‌ها و ترفندهای مختلف افزایش سود در بازارهای مالی، خرید عرضه اولیه یکی از محبوب‌ترین‌ها به شمار می‌آید. زیرا این سهام با قیمتی پایین‌تر از ارزش ذاتی آنها عرضه می‌شوند و در مدت زمان کوتاهی شاهد رشد مطلوب قیمت آنها خواهیم بود. بنابراین، بسیاری افراد تمایل دارند این سهام را خریده و پس از افزایش قیمت بفروشند. تجربه ثابت کرده است که اکثر عرضه اولیه‌ها موفق بوده و ریسکی در خرید آنها وجود ندارد. بنابراین، نیاز به تحلیل‌های خاص، پیگیری هر روزه و پذیرش ریسک ندارند. بسیاری از تازه‌واردان بازار بورس به دلایل مذکور از عرضه اولیه استقبال میکنند.
امکان بهره‌مندی تمام شرکت‌کنندگان در عرضه اولیه
یکی دیگر از دلایل محبوبیت عرضه اولیه در میان فعالان بازار سرمایه، تغییر روش تخصیص عرضه اولیه به بوک بیلدینگ و روش عرضه اولیه ترکیبی است. عرضه اولیه سهام تا پیش از این با یک قیمت ثابت و در زمان مشخص انجام می‌شد. بنابراین، هر کسی که زودتر سفارش خود را ثبت می‌کرد، اولویت تخصیص سهام با ایشان بود. به‌این‌ترتیب، بسیاری افراد موفق به خرید سهام اولیه شرکت‌ها نمی‌شوند. در روش بوک بیلدینگ سهام بین تمام عرضه‌کنندگان تقسیم میشود و اولویت بر اساس زمان ثبت سفارش نیست. اگرچه در این روش ممکن است میزان سهام کمتری به هر کد بورسی تعلق بگیرد؛ اما خوشبختانه هیچ‌کس برای بهره‌گیری از این فرصت ناکام نمی‌ماند. در مدل جدید عرضه اولیه ترکیبی، حجم و قیمت سفارش‌ها در فرآیند ثبت‌سفارش برای همه مخفی است و در پایان رقابت اگر تقاضای ثبت‌‌‌شده در قیمت کشف‌‌‌شده بیش از میزان عرضه باشد، سهم به صورت «تسهیم به نسبت» به متقاضیان خرید تخصیص پیدا می‌کند و صندوقها بر اساس سهمیه اعلامی از سوی بورس در فرآیند کشف قیمت حضور می‌‌‌یابند و سپس در این مرحله، قیمت کشف‌‌‌شده به عنوان مبنای عرضه سهام به عموم سرمایه‌گذاران اعلام خواهد شد این روش بیشتر برای عرضههای کوچک و پرریسک به کار گرفته میشود و سهام به افراد حرفه‌ای میرسد.
گفتنی است با توجه به موارد فوق و حجم معاملات در سال جدید، به نظر میرسد بهترین زمان برای عرضه سهام شرکت‌های جدید می‌باشد.
از سوی شرکت تامین سرمایه نوین چه عرضه‌هایی در دستور کار قرار گرفته است؟ در درچه مراحلی هستند؟
شایان ذکر است تأمین سرمایه نوین در سال گذشته به عنوان مشاور پذیرش، شرکت های توسعه نیشکر و صنایع جانبی و آلومینای ایران را به ترتیب در بازار دوم فرابورس ایران و بازار دوم بورس اوراق بهادار تهران پذیرش نموده که شرکت‌های مذکور در نوبت عرضه اولیه سهام قرار دارند. همچنین پذیرش ۳ شرکت در صنایع مختلف در نوبت هیئت پذیرش فرابورس ایران است.
به نظر شما عرضههای اولیه با تخصیص به صندوقها چه بازخوردی داشته؟ آیا مثبت ارزیابی می‌کنید؟
در یک مقطع زمانی نحوه عرضههای اولیه به شکل عرضه به عموم و به روش بوک بیلدینگ به سهامداران (حقیقی، حقوقی و نهادهای مالی) و اختصاص سقفی برای خرید هر کد با هدف اختصاص این عرضه‌ها به همگی افراد و جلوگیری از اجحاف در حق سهامداران خرد با وجود بازه زمانی و قیمتی ثبت سفارش اجرایی شد. اما در نهایت عرضههای اولیه‌ای که به عموم واگذار می‌شد دردسرساز شد حبابی شدن سهامIPO ، اختلال در عملکرد بازار، اختصاص سهام به کدهای خاص، خرید و فروش‌های گروهی، ایجاد قفل صف خرید سنگین، کاهش نقدشوندگی بازار، الزام ناشران برای افزایش میزان سهم قابل عرضه و مواردی از این دست را باید جزو دردسرهای این روش عرضه‌ها اولیه دانست.
با ایجاد مشکلاتی از این دست سازمان بورس و فرابورس ایران طی مصوبه‌ای و با ایجاد روش اجرایی جدیدی به نام روش عرضه اولیه ترکیبی سعی در رفع این مشکلات کردند. در مدل جدید عرضه اولیه ترکیبی، با توجه به اینکه صندوقها توانایی بالاتری در تحمل ریسک دارند و کارشناسانی در خصوص قیمتگذاری و تحلیل وضعیت شرکت در اختیار دارند، بخشی از ریسک ناشی از تشخیص قیمت مناسب از سرمایه‌گذار حقیقی سلب میشود. همچنین صندوقها بعد از خرید عموما اجازه فروش تا یک بازه زمانی را ندارند بنابراین امکان کسب سود برای سهامداران حقیقی بیشتر میشود.
افراد عادی اگر تمایل به سرمایه‌گذاری در چنین سهم‌هایی هستند باید یونیت‌های صندوق‌هایی که عرضههای اولیه به آنها رسیده است را خریداری کنند و در واقع به صورت غیرمستقیم به این سهم‌ها ورود کنند. به طور کلی نوع عرضه اولیه و در ادامه معاملات ثانویه نیز برای این روش تعریف میشود که با این وجود همه افراد می‌توانند در این روش سرمایه‌گذاری کنند و افراد غیرحرفه‌ای نیز به شکل غیرمستقیم از این عرضه‌ها بهره‌مند می‌شوند. کارگزاری‌ها تعیین شود در حقیقت سازمان بورس وظیفه تشخیص سرمایه‌گذار حرفه‌ای بر عهده کارگزاری‌ها قرار داده است که البته این مساله لزوما ممکن است درست نباشد. در تشخیص سرمایه‌گذار حرفه‌ای کارگزار حجم معاملات یا سابقه کار سرمایه‌گذار را در نظر می‌گیرد که این موارد می‌تواند تا حدی تعیین‌کننده سرمایه‌گذار حرفه‌ای باشد البته ممکن است در مواردی افرادی نیز با سابقه فعالیت کمتر از نظر کارگزاری به عنوان سرمایه‌گذار حرفه‌ای تشخیص داده شوند که ممکن است رشته تحصیلی و یا درجه ریسک‌پذیری افراد نیز به نوعی باشد که آن شخص را بتوان در دسته سرمایه‌گذاران حرفه‌ای قرار دهند اما به طور کلی اینکه این سازوکار وجود داشته باشد که عرضههای اولیه فقط و فقط به افرادی تعلق بگیرد که کارگزاری‌ها تعیین صلاحت میکنند این افراد گردش مالی بالایی داشته باشند یا سابقه و فاکتورهایی از این قبیل را باید سخت‌گیری بیش از حد قلمداد کرد اما به طور کلی باید در نظر داشت که اساسا عرضههای اولیه باید قیمت‌های جذابی نسبت به سایر سهمهای پذیرفته شده در بازار داشته باشند چرا که هم صلاح سهامداران عمده این سهم‌ها در این است که این قیمت‌ها برای مشتریان جذاب به نظر آید و هم این عرضه‌ها با قیمت‌های جذاب خود ذهنیت مثبت در این بازار ایجاد کنند.
از طرف دیگر چون معمولا در عرضههای اولیه تعداد کمی سهام به افراد میرسد شاید بتواند بازدهی مناسبی را برای این افراد ایجاد کند این روش باید مقایسه شود با عرضههای اولیه در سطح بازارهای مالی در دنیا که آیا در این روش‌ها در بازارهای جهانی نیز IPO ها غالبا به حرفه‌ای‌ها تعلق می‌گیرد یا به عموم مردم از جمله ریسک‌پذیر و ریسک‌گریز و حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای تعلق خواهد گرفت با وجود اینکه روش اعطای عرضههای اولیه به حرفه‌ای‌ها روش مطلوبی است اما لازم است تدابیری اندیشیده شود که افراد غیرحرفه‌ای که به نوعی در دسته‌بندی کارگزاری‌ها قرار نمی‌گیرند نیز بتوانند از این عرضه‌ها برخوردار شوند و راهکاری برای این دست از افراد نیز در نظر گرفته شود.
عملکرد عرضههای اولیه امسال را چگونه می‌بینید؟ بازدهی مناسبی داشته‌اند؟
سهمهای عرضه اولیه بازدهی‌های متفاوتی را خلق میکنند و به طور کلی سودآوری آنها را می‌توان به ۳ دسته بازدهی اولیه، بازدهی ثانویه و بازدهی به علت رشد بازار سرمایه تقسیم کرد.
بازدهی اولیه
در اکثر موارد، به دلیل جو موجود در بین علاقه‌مندان به عرضههای اولیه، سهام با سرعت زیادی رشد کرده و در چند روز اول صف خرید برای سهم تشکیل میشود. پس از مدتی امکان دارد صف خرید عرضه اولیه سهم جمع شود (به دلیل عرضه سنگین سهامداران عمده) و به یک تعادل نسبی برسد. در این حالت سهم اولین بازده خود را به سهامداران اعطا می‌کند.
بازدهی ثانویه
در موارد زیادی از عرضه اولیه‌ها دیده شده که حتی پس از به تعادل رسیدن و مدتی خرید و فروش، به دلیل ارزنده بودن سهام مذکور، دوباره سیر صعودی و رشد را در پیش می‌گیرند و سقف قیمتی بازده اولیه را نیز می‌شکنند. در واقع، سهامداران عمده و حقوقی‌ها با هدف بدست آوردن سهامی که سرمایه‌گذاران در روز عرضه اولیه در اختیار گرفته‌اند، اقدام به عرضه کردن صف خرید اولیه میکنند و پس از منتقل کردن حس ترس و ریزش، سهامداران خرد اقدام به فروش سهام در اختیار خود میکنند و سهامداران عمده نیر شروع به خرید میکنند و پس از بدست آوردن سهام لازم، روند صعودی جدیدی را بر روی سهام مذکور آغاز میکنند.
بازدهی به علت رشد بازار سرمایه
در صورتی که شرایط بازار مساعد باشد، عرضه اولیه نیز در کنار رشد بازار راه صعود را در پیش می‌گیرد. در نظر داشته باشید که اگر شرایط مساعد نباشد، امکان دارد عرضه اولیه تحت شرایط بازار، ریزش داشته باشد. به عنوان مثال، عرضههای اولیه ابتدای سال ۱۳۹۹، تحت تاثیر روند صعودی بازار قرار می‌گرفتند و فارغ از ارزندگی یا حباب، قیمت آنها افزایش می‌یافت.
توجه داشته باشید که برخلاف باور عموم فعالان بازار سرمایه که معتقدند تمامی عرضه اولیه‌ها باید رشد قیمتی خوب را تجربه کنند، ممکن است حتی در همان روزهای اولیه نیز، صف خرید به طور کامل عرضه شود و بازدهی چشمگیری برای سهامداران به همراه نداشته باشد. از طرف دیگر، نمادهای بسیار زیادی دیده شده که پس از عرضه صف خرید اولیه آنها، روند نزولی به خود گرفته و در ماه‌های بعد به زیر قیمت روز عرضه اولیه نیز رسیده است.
بنابراین برای خرید و فروش عرضههای اولیه، علاوه بر تجربه‌های گذشته و روانشناسی بازار، بایستی با استفاده از تحلیل بنیادی، ارزش ذاتی شرکت‌ها را نیز مشخص کنید تا بتوانید بهترین زمان برای فروش عرضه اولیه را تعیین کنید.
شرایط مثبت و حال خوب بازار، افراد زیادی را از فروش سهام منصرف می کند و هر روز به تعداد کسانی که علاقه‌مند به خرید می‌شوند، اضافه میشود. از طرف دیگر وقتی که روند بازار نزولی باشد، با اولین عرضه سنگین از سوی سهامداران عمده، سایر سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند سهام در اختیار خود را بفروشند. بنابراین روند بازار سرمایه می‌تواند در تعیین زمان فروش عرضه اولیه موثر باشد.