سیاست‌های انقباضی بانک جهانی، سیاستگذاری مبهم دربخش کلان و عوامل تکنیکال، مهمترین دلایل اصلاح شاخص بازار سهام بودند.
بررسی معاملات بازار سهام یک‌ماهه منتهی به خردادماه ۱۴۰۱ نشان می‌دهد که ارزش کل معاملات این بازار در این ماه نسبت به ماه گذشته با ۱۴.۴۵ درصد کاهش، از یک میلیون و ۲۲۶ هزار و ۲۹۲ میلیارد ریال به یک میلیون و ۴۹ هزار و ۱۰۴ میلیارد ریال رسید. حجم کل معاملات این بازار هم از ۲۰۱ میلیارد و ۱۰۳ میلیون سهم در ماه گذشته به ۱۶۹ میلیارد و ۲۶۷ میلیون سهم رسید که کاهش ۱۵.۸۳ درصدی را نشان می‌دهد. واقعیت این است که درخردادماه، تمامی بازارها نسبت به ماه گذشته روندی کاهشی داشتند، هرچند حجم معاملات صندوق‌های سرمایه‌گذاری از وضعیت صعودی برخوردار شد. شاخص کل بورس در ماه منتهی به خرداد نسبت به ماه گذشته افت ۲.۵۴ درصدی را تجربه کرد و از یک میلیون و ۵۷۹ هزار واحد به یک میلیون و ۵۳۹ هزار واحد کاهش یافت که افت ۴۰ هزار و ۵۴ واحدی را نشان می‌دهد. با این همه، آیا بازار سهام ماه ابتدایی فصل تابستان را نیز همچون روند خردادماه دنبال خواهد کرد؟
«داوود رزاقی» تحلیلگر بازارهای مالی در گفت‌و‌گو با روزنامه «ایران»، تحلیل خود را از وضعیت کنونی بازار سهام ارائه کرده که با هم مرور می‌کنیم.
بازار سهام در خردادماه نسبت به اردیبهشت ۲.۳ درصد از بازدهی خود را از دست داد، چرا؟
بازار سهام در شرایطی خردادماه را به پایان رساند که با افت ۲.۵۴ درصدی روبه‌رو شد و دلایل ریزش آن را می‌توان به چند عامل کلیدی و مهم نسبت داد که شامل سیاست‌های انقباضی بانک‌های جهانی، سیاستگذاری نامشخص و مبهم و عوامل تکنیکالی است. اقتصاد جهانی درچند ماه گذشته ارقام بالای تورم را نشان می‌دهد، از این‌رو بانک مرکزی امریکا و حوزه یورو با حساسیت بالایی سیاست‌های ضد تورمی را در هفته‌های گذشته دنبال کرده‌اند. سایه سنگین این سیاست‌ها سبب شده تا در کنار سایر تحولات رخ داده در این دوره، افزایش نرخ‌های بهره که با هدف کنترل تورم انجام می‌شود، بسرعت در قیمت دارایی‌ها یا در بازارهای کالایی لحاظ شود. این اثرات تصمیمات فدرال رزرو، باعث قرارگیری نرخ کامودیتیها در مدار منفی شد و با توجه به حجم بالای نمادهایی که تأثیرپذیری زیادی از نرخ کامودیتیها دارند، این کاهش بسرعت در قیمت سهام در بازار سرمایه از سوی سرمایه‌گذاران اثر گذاشت. شرکت‌ها بخصوص صنایع بزرگ، گزارش عملکرد خوبی را منتشر نکردند و فعالان بازار، با سودآوری کم این شرکت‌ها مواجه شدند، بنابراین تقاضا برای خرید سهام کاهش یافت و اثر منفی بر شاخص بازار ایجاد کرد. تصمیمات غیرکارشناسی سیاستگذاری، مانند عدم تأیید معاملات در بورس کالا، فاصله زیاد بین نرخ نیما و نرخ بازار آزاد و قطعی برق صنایع باعث شد که ریسک سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه بالا برود و این بازار نتواند همگام با دیگر بازارها دارایی خود را بالا بکشد. در کنار عوامل ذکر شده، مقاومت روانی ۱.۶ میلیون شاخص کل در کنار کاهش ارزش معاملات خرد و خروج پول حقیقی در افت قیمت سهام و شاخص نیز نقش مهمی داشت.
آیا ریزش ارزش کل بازار از ۷۷۵۷ هزار میلیارد تومان به ۷۳۶۰ هزار میلیارد تومان در انتهای خردادماه رابطه‌ای با ایجاد رونق در بازارهای موازی دارد؟
با توجه به ریسک بالای سرمایه‌گذاری در بازار سهام، در ماه‌های اردیبهشت و خرداد به ترتیب شاهد خروج پول اشخاص حقیقی به مبالغ ۱۸۷۲ و ۷۹۷۴ میلیارد تومانی بودیم که جذاب بودن بازارهای موازی دیگر از جمله دلار، مسکن و سکه عامل خروج پول از بازار است، اما برخی از این بازارهای موازی نیز در خردادماه بازدهی منفی داشتند. دلار بازار آزاد در خردادماه توانست از سقف تاریخی خود عبور کند، ولی پس از آن با کاهش روبه‌رو شد و این ماه را با بازدهی ۴.۲۷ درصدی به پایان رساند. بازار مسکن در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱، رشد ۲۰۶.۱ درصدی را در تعداد معاملات آپارتمان‌های مسکونی داشت که این روند برای خردادماه نیز ادامه داشت. بازار طلا و مسکوکات گرانبها نیز در این ماه ۸.۲۴ درصد افزایش قیمت داشت و ارزش معاملات گواهی سکه و صندوق طلا در بازار سرمایه نیز با رشد قابل توجهی همراه بود.
سهام نیروگاهیها در خردادماه با ۹ درصد بازدهی در صدر معاملات قرار داشت، دلیل آن چه بوده است؟
علت افزایش تقاضا در صنعت نیروگاهی در خردادماه شایعاتی در خصوص افزایش نرخ برق و توجیه‌پذیری اقتصادی برای سرمایه‌گذاری در صنعت نیروگاه بود.
سهمهای صنایع سیمان و گچ و آهک و چاپ و نشر به ترتیب با ۷.۷ درصد و ۷.۶ درصد در رتبه‌های بعدی بازدهی خردادماه قرار دارند، این اعداد نشانه چیست؟
در این ماه براساس نامه‌ای که وزارت نیرو به شرکت‌های سیمانی در خصوص آغاز قطعی برق ابلاغ کرد، نرخ سیمان در بورس کالا با رقابت سنگینی روبه‌رو شود. از طرفی صنعت سیمان با توجه به فروش نقدی که در بورس کالا دارد، بهترین جریان نقدی را بین شرکت‌های بازار سرمایه دارد و این موارد باعث افزایش اقبال سهامداران به این صنعت شد. در صنعت چاپ و نشر نیز گزارش ماهانه خوب شرکت‌های این حوزه در کنار عدم رشد قیمت سهام تا پیش از ماه خرداد باعث افزایش اقبال سهامداران به این صنعت بود.
دو گروه معاملاتی خودرو و ساخت قطعات و شرکت‌های سرمایه‌گذاری در صدر بیشترین حجم معاملات قرار گرفتند، چرا خودرویی‌ها با زیان انباشته ۱۲۴ هزار میلیارد تومانی همچنان مورد توجه هستند؟
در سال‌های گذشته ساختار لیدرمحور بودن کلیت بازار سهام به‌هم ریخته و نگاه به سودآوری صنعت و سهام بیشتر شده و آن دیدگاه سنتی لیدر‌محوری کمرنگ‌تر و لیدر‌محوری بازار صنعت به صنعت شده است. اما افزایش ارزش معاملات صنعت خودرو و قطعات در فصل بهار ناشی از شایعات فروش بلوکی سهام ایران‌خودرو و سایپا و عرضه خودرو در بورس کالا بود.
فضای کنونی بازار را چگونه می‌بینید؟
با توجه به اینکه روند کلی بازار سرمایه ناپایدار است و از طرفی ریسک‌های قیمت‌های جهانی، ریسک نرخ بهره و ریسک نرخ‌گذاری دستوری باعث شده که روند بازار با ابهام زیاد روبه‌رو باشد، بر این اساس پیش‌بینی ما بر این است که روند شاخص بین اعداد ۱۵۰۰ تا ۱۶۰۰ تا مجامع شرکت‌های صنعت پالایش و فلزات اساسی نوسان داشته باشد و پس از آن با کاهش P/E ttm بازار، رشد تا ۱۸۰۰ را تجربه کند.
معاملهگران حقیقی در بازار دنبال کسب سود کوتاه‌مدت هستند، آیا این نگاه آثار مخرب بر بازار دارد؟
تمایل به کسب سودهای کوتاه‌مدت، در تمام بازارهای دنیا وجود دارد و باعث افزایش نقدشوندگی و کارایی بیشتر بازار می‌شود، این نوع معاملات بر روند کلی و بلندمدت بازار تأثیر چندانی ندارد، زیرا در بلندمدت سودآوری شرکت‌ها است که جهت بازار را تعیین می‌کند. اما به هرصورت ناآرامی معاملات و ورود و خروج‌های متوالی نقدینگی سبب می‌شود که سرمایه‌های جدید دچار سردرگمی شده و از ورود به بورس خودداری کنند.
مهمترین اقدام دولت برای حمایت از بازار سهام چه بوده است؟
مهمترین حمایت دولت از بازار سهام در فصل بهار ثبات نرخ بهره است و در شرایط فعلی با اصلاح ساختار اقتصادی، عدم دستکاری و سیاستگذاری نادرست می‌تواند در بلندمدت از بازار سرمایه حمایت کند.